Intoneren van Haupwerk sample sets.
In een sample set zijn de klanken van een kerkorgel opgeslagen. Toen de orgelbouwer het orgel in de kerk plaatste heeft hij de volumes van de verschillende registers afgestemd op de grote kerkruimte. De plenumklank van Prestanten en Tongwerken is krachtig en dominant, maar in deze grote ruimte goed te verdragen. Daarnaast moet ook de verstilde klank van een enkele Viola overal zijn te horen.
Dynamiek is een eigenschap van een grote ruimte en is in staat om grote verschillen in volumes te overbruggen. Vergelijk het met een CD van een symfonieorkest. Als deze in de huiskamer wordt beluisterd met een luidsterkte die de volle orkestklank op een aanvaardbaar volume laat horen, zullen de zachte passages niet hoorbaar zijn.
De dynamiek van de kleinere ruimte geeft beperkingen. Om te voorkomen dat een luisteraar constant het volume moet bijregelen, heeft de opnametechnicus grote verschillen gereduceerd; krachtige geluiden werden meer teruggenomen dan milde klanken. Geluidsvolumes verhouden zich niet lineair; de gevoeligheid van het menselijke gehoor voor hoge en voor lage tonen verloopt bij elke luidheid weer volgens een andere curve. Met deze factoren is bij het maken van de CD rekening gehouden om de orkestklank zo goed mogelijk in een huiskamer te kunnen weergeven.
Hierbij een bijdrage over het intoneren van sample sets gericht op de Hauptwerk-speeltafel thuis. Wie meer informatie wil over het intoneren van Hauptwerk kan uiteraard de website van John bezoeken en bij problemen kun je hem altijd een mailtje sturen.
Waarom Samples van Hauptwerk intoneren?
door John Boersma
De samples van een kerkorgel zijn bewerkt om de klanken zo realistisch mogelijk vast te leggen. Deze interpretatie is altijd een persoonlijke visie en kan nooit een objectieve weergave zijn van het opgenomen orgel. Ook is er weinig rekening gehouden met de beperkte dynamiek van een kleine ruimte, omdat elke gebruiker van de sample set weer in een andere omgeving zijn orgel gaat bespelen. De optimale klank kan alleen worden bereikt als de organist zelf de samples voor zijn orgel gaat aanpassen.
Om een proportionele verzwakking te bereiken moeten volumeverschillen tussen de krachtige Prestantregisters en milde klanken van Fluiten worden verkleind. IJle stemmen van strijkers enerzijds en tongwerken met hun doordringende klanken anderzijds, dienen elk op adequate wijze te worden gereduceerd.
Veel gebruikers van Hauptwerk die ik heb gesproken denken, dat de Sample set een objectieve kopie van de orgelklanken is. Zij veronderstellen, dat een eigen aanpassing van de samples de originele klank van het orgel zou aantasten.
Het is moeilijk om objectief vast te stellen wat de originele klank is en waar deze in de kerk is te horen. Wie op verschillende plaatsen in de kerk gaat beluisteren, merkt dat het orgel niet overal gelijk klinkt. Dit is kritischer naarmate de klank dichterbij het orgel wordt waargenomen; soms geeft draaien van het hoofd al een andere indruk.
Het is goed om het orgel waar de samples zijn gemaakt zelf te hebben gehoord. Alle sample sets die ik gebruik zijn van orgels die ik ook werkelijk heb bespeeld. Wie het orgel niet kent kan met een goede CD van dat orgel toch een behoorlijke indruk krijgen.
4-6-2013
Update 16-9-2014